Мақсаты: еңбек өнімділігінің түсінігін, оның деңгейн қарастыру, есептеу көрсеткіштерінің есептеу формулаларын білу, талдау.
Жоспар:
1. Еңбек өнімділігінің, еңбек өнімділігінің деңгейі түсініктері.
2. Еңбек өнімділігінің динамикасын анықтау индекстік жүйелер.
1. Еңбек өнімділігінің, еңбек өнімділігінің деңгейі түсініктері.
Еңбек өнімділігі (w) – негізгі
экономикалық көрсеткіштердің бірі болып табылады. Өнімділік
қоғам өміріндегі экономикалық прогрессті анықтайтын
көрсеткіш. Еңбек өнімділігінің өсу негізі -
ресурсттарды сақтау, қоғам еңбегін үнемдеу.
Q=T*w, мұнда Q – еңбек көлемі, T
– уақыт, w – еңбек өнімділігі.
Еңбек өнімділігінің деңгейі
өнімнің орташа өнімділігінің жұмыс уақытына
қатынасы ретінде анықталады.
W=Q/T немесе t=T/Q
Еңбек шығындарын өлшемдеу әдістеріне
қарай, w деңгейінің 4 түрлі көрсеткіштері анықталады:
1) орташа сағаттық өндіру
![]()
2) орташа күндік өндіру
![]()
3) бір жұмысшының орташа өндіруі
![]()
4) бір қызметкердің орташа өндіруі
![]()
2. Еңбек өнімділігінің динамикасын анықтау индекстік жүйелер.
Еңбек өнімділігін
динамикасы индекстік жүйелері арқылы анықталады. Өнімді
бағалау әдістеріне байланысты өнімділік индекстері натуралды,
еңбек және ақшалай болу мүмкін.
Натуралды индекстер жүйесі:
,
мұнда:
w – еңбек өнімділігінің
деңгейі
d – жалпы шығындарындағы
еңбек шығындарының бөлігі
Жоғарыда берілген жүйеде
келесі қатынастар:
- ауыспалы құрамды
индекс
- тұрақты құрамды
индекс
- жылжымалы құрамды индекс
Еңбек өнімділігін
динамикасы нақты шамалар көрсеткіштерінде:
![]()
Бақылау сұрақтары:
1. Еңбек өнімділігі
дегеніміз не? Оның деңгейі қалай анықталады?
2. Натуралды, еңбек және
ақшалай еңбек өнімділігінің индекстеріне сипаттама беріңіз.
3. Натуралды, еңбек және
ақшалай индекстерінің мағынасын, есептеу формулаларын анықтандар.
4. Деңгейдің және динамиканың теорриториялық индекстері нені анықтайды? Оларды есептеу әдістемесі.
Әдебиет: 3, б.320-337; 21, б.361-390, 393-405; 23, б.96-129