Дәріс 1. Экономика-әлеуметтік сатистиканың пәні, әдісі. ЭӘС топтастырылуы.               Презентация

 

Мақсат: әлеуметтік – экономикалық статистиканың пәнін, мақсатын,  әдістерін қарастыру, ӘЭС құрамдылық элементтерін қарастыру.

Жоспар:

1.            Әлеуметтік – экономикалық статистиканың  пәні, әдістері.

2.            Әлеуметтік – экономикалық статистиканың топтастырылуы.

 

1.     Әлеуметтік – экономикалық статистиканың пәні, әдістері.

 

Статистиканың жалпы теориясы ӘЭС үшін негізгі методологиясы болып есептелінеді. Жалпы статистика теориясының негізінде әлеуметтік-экономикалық құбылыстардың статистикалық заңдылықтары анықталады.

Әлеуметтік – экономикалық статистика нарық экономикасын талдау барысында  нақты, істі құралы болып табылады.

Қазақстан Республикасының статистика жүйесінің әрі қарай дамуы әлеуметтік- экономикалық статистика салаларынын дамуымен, көрсеткіштер талдауымен байланысты. 

Әлеуметтік – экономикалық статистиканың пәні – халықтың әлеуметтік және экономикалық өмірінің көрсеткіштерін талдау, салыстыру, бағалау.

Өз пәнін зерттеуінде ӘЭС салыстырмалы, орташа көрсеткіштер жүйесін пайдаланады, индестік әдісті, регрессионды талдау әдісін, статистикалық кестелерді, графиктерді.

         Әлеуметтік – экономикалық статистиканың  есептері:

-  мемлекеттік статистикалық басқару органдарымен мемлекет саясаты, экономикасы, әлеуметтік жағдайы туралы сұрақтарды қарастыру, олардың даму тенденцияларын анықтау

-  халықтың өмір деңгейінің көрсеткіштерін есептеу, дамуын анықтау

- нарық экономикасының қоғам, ғылыми, экономикалық мекемелердің даму тенденцияларын анықтау.

    

2.     Әлеуметтік – экономикалық статистиканың топтастырылуы.

 

Әлеуметтік – экономикалық статистиканың салалары (құрамындағы элементтері) келесі схемада анықталған.

Халық статистикасы – мемлекеттің демографиялық жағдайын, сонымен қатар, тұрғындардың сандық көрсеткіштерін анықтау, тұрғындардың табиғи және механикалық қозғалысының жалпы көрсеткіштерін анықтау, сипаттайтын ӘЭС саласы.

 

Ұлттық байлық статистикасы – қазіргі және өткен ұрпақтың еңбектерімен құрылған материалдық игіліктер, сонымен қатар экономикалық айналымға қосылған табиғи ресурстардың мен құндылықтардың жиынтығын сипаттайтын ӘЭС саласы.

 

Еңбек өнімділігінің статистикасы – тауарлардың (жұмыс, қызметтер) өндіру және тарату туралы сұрақтарын, пайда алуға бағытталған басқа да қызметтерді  қамтитын ӘЭС саласы.

 

Тауар, ақша айналысының және баға статистикасы – нарық экономика негізінде бірнеше территориялар бойынша баға, тауар және ақша айналымы туралы көрсеткіштерді талдау, салыстыру статистикасы.

 

Ұлттық шоттар жүйесі – макродеңгейінде экономикалық процесстерді сипаттайтын және талдайтын экономикалық ақпараттың жүйесі. Экономикалық сөздікте ҰШЖ келесі анықтама берілген: статистикалық бақылау нәтижелерін жалпылау және жинақтау үшін  БҰҰ-нің әдістемелік нұсқаулары.

 

Халықтың өмір деңгейінің стастистикасы – халықты  қажетті материалдық қызметтерімен қамтуын сипаттайтын ӘЭС саласы.  Халықтың өмір деңгейін талдау үшін келесі көрсеткіштер есептелінеді:

-         халықтың кірістері

-         шығындар көрсеткіштері

-         әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер

-         халықты материалды қызметтерімен қамту сұрақтары және т.б.

 

Бақылау сұрақтары:

1.     Әлеуметтік – экономикалық статистиканың пәні болып не табылады?

2.     Әлеуметтік- экономикалық статистиканың есептеріне не жатады?

3.     ӘЭС салаларына қандай салалар жатады? Салалардың қызметтерін, зерттеу сұрақтарын атап өтіңіз.

 

Әдебиет: 1; 3, б.5-18; 20, б.5-36; 21, б. 9-50; 22