Типтік тапсырмаларды шешу амалдары

1.1 Мысал

Жыл басында толық алғашқы құн бойынша шаруашылықтың негізгі қорында 7 млн. тенге. болды. Тозу коэффициенті 20% құрады.

Жыл ішінде 35 мың тенге. сомасында құрылыс іске қосылды, 160 мың тенгеге жаңа машиналар мен жабдықтар сатып алынды, негізгі саты 80 мың тенгеге көтерілді.

 Жыл ішінде толық алғашқы құн бойынша негізгі қорлардың толық тозуы түрінде 100 мың тенге, сомасында шығарылды, олардың қалдық 10 мың тенге. құны бойынша басқа кәсіпорындардың жабдықтарына 35 % тозу кезінде 10 мың тенге берілді.

Амортизациялық есептерлер 100 мың тенге құрады, жабдықтарды және құрылыстарды жөндеуге 40 мың тенге берілген.

Кәсіпорынның орташа тізім бойынша жұмыскер саны 106 адам, ауыл шаруашылық алқаптарының ауданы  2163 га., жыл ішіндегі өнімнің бастапқы шығарылымы 3875 млн тенге құрайды.

Тозуды ескерумен құнды және толық алғашқы құн бойынша негізгі қордың балансын құру керек, негізгі құрлардыңорташа жылдық құның , жаңару , шығу, тозу, жарамдылық, қормен қамтамасыз ету, қор қайтарымдылық және шаруашылық бойынша қормен қайтару коэффициентттерін есептеу керек.

 

Шешімі

Негізгі қорлардың балансын құраныз.

Тозуды ескеретін құн және толық алғашқы құн бойынша негізгі қордың балансы, мың теңге

Баланс статьясы

 

Алғашқы толық құн (АТК)

Тозуды ескеретін

алғашқы құн (АК)

Жыл басындағы қалғаны

7000

5600

Негізгі қорлардың түсуі

 

 

- құрылыс құны

35

35

- жаңа машиналардың және жабдықтардың құны

160

160

- негізгі сатының толуы

80

80

-құрылыстарды және жабдықтарды күрделі жөндеу

-

40

Негізгі қорллардың шығуы:

 

 

- тозу және түрінде шығу

100

10

- басқа ұйымдарға берілу

40

26

- жыл ішіндегі амортизация құны

-

100

Жыл соңындағы болғаны

7135

5779

Негізгі қордың толық алғашқы құны:

ТКж.аТКж.б + Т – Ш = 7000 + 35 + 160 + 80 – 100 – 40 = 7135

Тозуды есептегеннен кейін алғашқы құны (қалдық құны):

ҚКж.а  =   ҚКж.б  + Т – Ш - Ттозу. =7000 + 35 + 160 + 80 + 40 – 10 – (7000*0,2) – (40*0,35) – 100 = 5779.

Негізгі қорлардың орташа жылдық құны мынаған тең:

.

.

Жаңару коэффициенті:

     

Жалпы көлемде жаңа негізгі қордың бөлігі 3,85% құрады.

 

Шығу коэффициенті мынаған тең:

Жыл ішінде шыққан негізгі қордың бөлігінің жалпы құны 2,0 % құрады.

Тозу коэффициенті мына формуламен анықталынады:

жыл басында:

;

жыл соңында:

.

Жыл соңында негізгі құралдардың тозуы 1 пунктқа төмендейді.

Жарамдылық коэффициенті мынаған тең:

жыл басында:

;

жыл соңында:

.

Қормен қамтамасыздану көрсеткіші негізгі құралдардың орташа жылдық құнымен алаң ауданың сәйкестендірумен есептелінеді.

;

.

Қормен қамтамасыздану көрсеткіші ауылшаруашылық алаңының 1 гектар ауданына жыл ішінде 0,64 мың тенгеге төмендеді (3,27 мың тенге/га – 2,63 мың тенге/га).

Қормен қарулану:

;

.

Көрсеткіш орташа бір жұмыскерге қандай негізгі қор көлемі келетінің сипаттайды.

 Қормен қарулану 13 мың тенге/адамға қысқартылды.

 Қор қайтарылымдылық көрсеткіші мына формуламен анықталынады:

;    

Барілген көрсеткіш негізгі қордың бір тенге құнына есептегенде өнімнің шығарылымын анықтайды.

Негізгі қорлармен жұмыскерлердің қарулану көрсеткіші мен олардың орташа шығарылымының өзара байланысы мына формуламен анықталынады:

 

1.2 Мысал

Бұрынғы КСРО қаржылы активтері туралы берілгендер негізінде КСРО-ның қаржылық активтер құрылымын анықтау керек:

Қарыз - мемлекет

Бұрынғы КСРО-ның қаржылық активтері (Ресей Федерациясы), млрд. долл.

 

01.11.1989 жылғы

01.01.2004 жылғы

Куба

26,3

20,5

Сирия

11,4

14,0

Афганистан

5,1

10,1

Ирак

6,4

10,1

КНДР

3,7

6,9

Алжир

4,2

4,4

Ливия

2,9

3,4

Индия

15,1

2,7

Эфиопия

4,9

1,3

Йемен

4,7

1,3

Страны СНГ

0,0

3,3

Басқа мемлекеттер

60,3

8,1

Барлығы

145,00

86,1

 

Шешімі

Құрылымның қатысты көрсеткіші (ҚҚН) оқылатын объектінің және олардың бүтіндерінің құрылымдық бөліктерінің қатынасын көсретеді:

ҚҚН = бөлімдер жиынтығы сипаттайтын көрсеткіш/жалпы барлық жиынтық көрсеткіші.

Активтер құрылымы 01.11.1989 жылға:

Куба: ;   Сирия: ; ... .

Ойша 01.01.2004 жылға қаржылық активтер құрылымын есептейміз.

Қорытындылар төменде көрсетілген.

Бұрынғы КСРО және Ресей Федерациясының қаржылық активтерінің құрылымы.

Қарыз мемлекет

Қаржылық активтер құрылымы, %

01.11.1989

01.01.2004

Куба

18,14

23,81

Сирия

7,86

16,26

Афганистан

3,52

11,73

Ирак

4,41

11,73

КНДР

2,55

8,01

Алжир

2,9

5,11

Ливия

2,0

3,95

Индия

10,41

3,14

Эфиопия

3,38

1,51

Йемен

3,24

1,51

Страны СНГ

0,0

3,83

Прочие страны

41,59

9,41

Всего

100,0

100,0

1989 жылдан 2004 жыл аралығында Ресей мемлекетінің қарыздары 145-тен 86.10 млрд. АҚШ долларына дейін қысқарды. Ресейдің қаржылық активтер құрылымында көптеген өзгерістер болды.Соңғы 14 жыл ішінде экономикалық даму жоғары қарқынды долған мемлекеттердің қарыздары ( Индия, Йемен т.б) қатысты және абсолютті мағынада қысқарды. Бірақ Сирия, Афганистан,Иран, ҚХР, Ливия сияқты мемлекеттердің қарыздары өсе бастады. 2004 жылда Ресейдің ТМД елдерінің қарыздары пайда бола бастады.

 

Мысал 1.2