Типтік тапсырмаларды шешу амалдары

5.1 Мысал

Төмендегі берілгендерге  қарап  жетіспеген   көрсеткіштерді анықтап, өнімнің  есептелуін құраймыз (кірістердің  құрылуы, бірінші және екінші   кірістерді капиталды шғындарды  қолдану):

 

Көрсткіштер

Млрд руб.

 

нарықтық бағаны  валдық шығару

11952

 

нарыққа өнімдік қызмет

8946

 

нарықтық емес қызмет

2414

 

финанстық қызмет

212

 

пайда құру кзіндегі  қолдану

7191

 

қызмет көрсету кезіндегі  аралық қолдану

4300

 

өнімге таза салық

1592

 

нарықтық бағаға  валдық ішкі өнім 

?

 

өнімге салық

204

 

өнімге субсидия

121

 

импорттың сатып алу бағасы

201

 

импорттң сатылу бағасы

167

 

импортты сатып алу субсидиясы

28

 

бөлінген төлем ақы

7

 

әлеуметтік  қауіпсіздік бойынша  факталық бөліну

1586

 

әлеуметтік қауіпсіздік бойынша  шартты  бөліну

111

 

валдық кіріс

5228

 

негізгі қорлардың амортизациясы

2295

 

негізгі қорлардың амортизация емес  тұрақтлығы

175

 

таза кіріс

?

 

шетелге төленген меншіктік және өнеркәсіптік кірістер

539

 

шетелден алынған  меншіктік және  өнеркәсіптік кірістер

144

 

шетелден  алынған  трансфертер

42

 

шетелге төленген трансферттер

47

 

резиденттердің  резиденттік еместік төлем ақы

60

 

резиденттік еместрдің резиденттік төлем ақысы

64

 

шетелге төленген  қосымша салық

7

 

шетелден алынған қосымша салық

91

 

ұлттық жалпы кіріс

7

 

шетелден алынған  әлеуметтік  трансферттер

35

 

шетелге төленген әлеуметтік  трансферттер

42

 

ұлттық валдық қажетті кіріс

?

 

ұлттық валдық кіріс

?

 

үй шаруашылығының соңғы қолдану

6561

 

ұлттық  басқару органдарының соңғы  қолдану

2240

 

ұйымдардың соңғы қолдану

161

Көрсеткіш

Млрд руб.

 

жалпы жиналу

?

 

шетелден алынған капиталды трансферттер

13

 

Жер сатып алу және материалдық емес активтер, елдегі шетелдіктер

20

 

Шетелге төленген капиталды трансферттер

44

 

ер сатып алу және материалдық емес активтер, шетелдегі ел азаматтар

22

 

Негізгі қорлардың жалпы құрылуы

2417

 

Материалдық пайда қорларының өсуі

320

 

Таза несиелер(+ )немесе таза қарыздар(-)

?

 

 

 

 

 

 

 

 Шешімі

Өнімнің есептеуін құру үшін нарықтқ баға бойынша ЖІӨ көлемін санау керек:   11 952 + 8946 + 2414 - (7191 + 4300 + 212) + 1592 = 13 201.

Өнімнің есептелуі

Қолдану

 

Ресурстар

 

материалды заттарды қолдану

7191

нарықтық баға бойынша

11952

қызметтерді аралық қолдану

4300

нарықтық қызмет

8946

финанстық  ортаның шартты өнімі

212

нарықтық емес қызмет

2414

ВВП  нарқтық баға

13 201

өнімге таза салық

1592

 барлығы

24 904

барлығы

24 904

Кірістің жиынын құру үшін төлем ақыны санау керек:

13 201 - (204 - 121) - (201 – 167 - 28)- 1586-111 - 5228 = 6187.

Кірістің есебін есептеу

Қолдану

 

Ресурстар

 

таза қосымша салық  (204 - 121) + (201 - 167 --28) = 89

89

ЖІӨ нарықтық бағада

13 201

Валдық кіріс

5228

 

 

Бөлінген төлем ақы

6187

 

 

әлеуметтік қауіпсіздік бойынша факталық бөліну

1586

 

 

 

шартты бөліну

111

 

 

 

 барлығы

13 201

барлығы

13 201

 

 

 

 

 

 

 

таза кіріс: 5228 - 2295 - 175 = 2758.

Кірістерді есептік бөлінулер

Қолдану

 

Ресурстар

 

меншіктік және өнеркәсіптік кіріс

539

ЖІӨ  нарықтық бағада

13 201

резидентердің резиденттік емес еңбек ақы

64

шетелден алынған меншіктік және өнеркәсіптік кірістер

144

шетелге төленген қосымша салық

7

резиденттік еместердің резиденттік еңбек  ақысы

60

ұлттық валдық кіріс

12 886

шетелден алынған қсымша салық

91

барлығы

13 496

Итого ресурсов

13 496

ұлттық валдық кіріс:  13 201 + (144 + 60 + 91) - (539 + 64 + 7) = 12 886.

 

Екінші кірістің есебінің бөлінуі

Қолдануы

 

Ресурстар

 

шетелге төленген трасферттер

47

ұлттық жалпы кіріс

12 886

ұлттқ жалпы қажетті кіріс

12 881

шетелден алынған трансферттер

42

шетелге жіберілген әлеуметтік трансферттер

42

шетелден алынған әлеуметтік трансферттер

35

валдық кіріс

12 874

 

 

Ұлттық қажетті жалпы: 12 886 + 42 --47= 12 881 млрд руб.

Коррекциялған жалпы ұлтық пайда: 12 881 + 35 - 42 = 12 874.

 

ЖІӨ-ң қолданудың есебі және ұлттық кіріс

Қолдану

 

Ресурстар

 

соңғы қолдануды

-үй шаруашылығы

6561

ұлттық қажетті жалпы кіріс

12 874

    - мемлекеттік орындар

2246

 

 

    - ұйымдық организациялар

161

 

 

Жалпы жиналу

3906

 

 

 барлығы

12 874

барлығы

12 874

Валдық жиналу: 12 874 - 6561 - 2246 - 161 = 3906.

 

Капиталды шығындардң есебі

Қолдану

 

Ресурстар

 

төленген капиталды трансферттер

44

Жалпы жиналу

3906

таза жерлерді сатып алу

2

алынған капталды трансферттер

13

тұрақты капиталдың валдық білімі

2417

 

 

материалдық пайдалардың өсуі

320

 

 

таза қарыздар немесе  ұлттық таза кредиттер

1136

 

 

барлығы

3919

барлығы

3919

таза ұлттық кредит  3919 - 44 - 2 - 2417 - 320 = 1136.

 

5.2 Мысал

Жалпы региондағы өнімнің көлемі мен өзгеруі 7 жылда мына мәліметтер бойынша өзгереді, анықтау керек:

-       ЖРӨ в сопоставимых ценах;

-       ЖРӨ-ң  физикалық көлемнің индексі.

 

Жыл

ЖРӨ алдағы бағада, млн руб.

Индекс-дефлятор ЖРӨ, алдағ жылда, разы

1999

10 764

1,11

2000

17 226

1,58

2001

25 655

1,41

2002

34 190

1,23

2003

40 402

1,15

2004

53 383

1,30

 

Шешімі

1.Мына формула бойынша анықталады: , алдағы бағадағы ЖРӨ-ны белгілі жылдағы индекс-дефляторға бөлу керек. Ол мына фомула бойынша анықталады: . 

2. Физикалық көлемнің индексі: . Есептік кезіндегі ЖРӨ-ні өтіп кеткен  кезеңдегі ВРП бөлеміз.

жыл

      ВРП , млн руб.

физикалық көлемнің индексі

1999

10 764,0

100,00

2000

10 902,5

101,29

2001

11 515,8

105,63

2002

12 477,2

108,35

2003

12 821,1

102,76

2004

13 031,1

101,64

 

5.3 Мысал

Төмендегі берілгендерге қарап өнімнің валдық шығарылуына, аралық қолдануда еңбек ақы туралы және макро экономикалық көрсеткішердегі нарықтық бағадағы ЖІӨ-ты анықтау, индекс-дефлятор ЖІӨ-ң  өндірістік есебін құру ҰШЖ, млрд руб.

Көрсеткішер

Млрд руб.

есеп беру жылдағы  негізгі бағалар бойынша  валдық шығарылу

4500

аралық қолданулар

2100

Қсымша өлшенетін финанстық қызмет

8

өнімге және импортқа  салық

332

өнімге және импортқа субсидия

101

негізгі капиталды қолдану

410

жалданған жұмыскерлердің еңбек ақысы

1220

өнімге басқа да таза салықтар

175

валдық кіріс және  валдық аралас кірістер

997

есеп беру кезеңдегі ішкі валдық өнім

2400

 

Шешімі

1. ЖІӨнарықтық бағаларда  өндірістік әдіспен:

ЖІӨ нарықтық бағаларда  = ∑ВДС + ЧНПр +ЧНИ = (ВВ - ПП) - КИУФП) + (НП - СП) =

= (4500 - 2100 - 8) + (332 - 101) = 2623.

2.  ЖІӨ нарықтық бағаларда   бөліну әдісімен:

ЖІӨ нарықтық бағаларда  = ОТ + ЧНПр + ЧНИ +ВПЭ = 1220 + 406 + 997 = 2623

3. Индекс-дефлятор ЖІӨ:

Ip = ЖІӨ нарықтық  бағаларда/ЖІӨ салыстырмалы бағаларда  = 2623 : 2400 =1,093, немесе 109,3%.

Есеп беру кезіндегі баға базистік кезеңдегі бағаға қарағанда 9,3%. өсті

 

Өндірістік есеп

Қолдану

 

Ресурстар

 

Аралық қолдану(қосымша финанстық қызмет)

2108

негізгі бағадағы валдық шығару

4500

нарықтық бағадағы  валдық ішкі өнім

2623

өнімге салық

332

негізгі капиалды қолдану

410

өнімге субсидия

101

ЧВП  нарықтық бағада

2213

импортқа таза салық

 

 

нарықтық бағадағы валдық шығару

(В + НП - СП + ЧНИ)

4731

барлығы

4731

барлығы

4731