Типтік тапсырмаларды шешу амалдары
4.1 Мысал
2005 ж. (2004 ж. желтоқсанына %) тауарларға тұтыну бағасының индексі құрады:
|
Шілде |
Тамыз |
Қыркүйек |
Қазан |
Қараша |
Желтоқсан |
|
106,9 |
107,4 |
108,6 |
110,4 |
112,2 |
113,4 |
Санаңыздар, осы периодта рубльдің сатып алу қасиеті қалай өзгерді.
Шешімі
Рубльдің сатып
алу қасиеті индексті әдіспен анықталады. Рубльдің сатып
алу индексі осындай түрде: ![]()
Әрі қарай
рубльдің сатып алу қасиетінің индексін табу үшін баға
индексін білу қажет. Тексерілетін период уақыты бойынша желтоқсанға
сәйкес бағаға тең болады, онда баға индексінің
соңғысын тексерілетін периодтағы біріншіге бөлгенде
іздеген индексті аламыз.
![]()
Рубльдің сатып алу қасиеті тең:
![]()
Сонымен, қарастырып отырған период бойынша рубльдің сатып алу қасиеті 5,7% -ке төмендеді.
4.2 Мысал
Алманың сатылу көлемі және олардың бағасы Ресей Федерациясының екі аймағында екі период бойынша құрады:
|
Аймақ |
Базисті период |
Есеп беру периоды |
||
|
баға, руб./кг |
мөлшері, мың.ц |
баға, руб./кг |
мөлшері, мың.ц |
|
|
Калуга облысы |
33,3 |
66 |
42,3 |
59 |
|
Тула облысы |
31,6 |
76 |
38,1 |
93 |
Анықтаңыздар:
1) бағаның жеке индекстерін;
2) бөлек әр периодта алманың орташа бағасын;
3) тұрақсыз, тұрақты және структуралық қозғалыстың баға индексін.
Шешімі
1. Бағалардың
жеке индексі:
Калуга облысы бойынша:
![]()
яғни, есеп беру периодында алманың 1 кг бағасы базисті периодпен салыстырғанда 27% -ке өсті;
Тула облысы бойынша:
![]()
2. Орташа бағаны орташа арифметикалық өлшенген формуласы бойынша анықтаймыз:
- базисті период:
![]()
- есеп беру периоды:
![]()
3. Ауыспалы құрам индексі:
![]()
![]()
=39,73:32,39=1,227,
немесе 122,7%,
немесе абсолютті көрсеткіште:
39,73 -
32,39= 7,34 руб.
4. Тұрақты құрам индексі:
![]()
![]()
=
=![]()
немесе
![]()
5. Структуралық қозғалыстың индексі тең:
![]()
![]()
= 32,26:32,39=0,996, немесе
99,6%,
немесе
![]()
Индекстердің өзара байланысы:
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
Екі тексерілетін
период ішінде алманың 1 кг орташа бағасы 22,7%- ке немесе 7,34
руб-ге өсті. Бұл әр аймақта алманың бағасы
23,2%-ке өсуімен және алманың сатылу көлемінің
0,4%-ке төмендеуімен түсіндіріледі.
4.3 Мысал
Екіншілік тұрғын
үй нарығында екі жылда келесі орташа бағалар орын алады
(жылдың басына, пәтердің жалпы ауданының 1м2
– не):
|
Пәтерлер түрі |
Базисті жыл |
Есеп беру жылы |
|
1-бөлмелі |
12397,55 |
15328,13 |
|
2-бөлмелі |
11565,14 |
15021,16 |
|
3-бөлмелі |
10854,66 |
14436,65 |
|
4-бөлмелі |
10361,87 |
13760,08 |
Бағаның жеке индекстерін және Дюто, Карли субиндекстерін және орташа геометриялық индексті анықтаңыз.
Шешімі
Жеке индекс формула
бойынша анықталады
.
Пәтердің әр түріне жеке индекстер тең:
і1= 15328,13: 12397,55=1.236, немесе 123,6%;
і2=15021,16: 11565,14=1.299, немесе 129,9%;
і3=14436,65: 10854,66=1.330, немесе 133,0%;
і4=13760,08: 10361,87=1.328, немесе 132,8%.
Индекстер көрсетеді, пәтердің барлық түрінің жалпы ауданның м2 – не баға көтерілді: бір бөлмелі пәтер бойынша – 23,6%, екі бөлмелі бойынша –29,9%, үш бөлмелі бойынша –33,0%, төрт бөлмелі бойынша –32,8%.
Дюто индексінің түрі:
немесе 129,6%.
Барлық пәтер түрі бойынша жалпы ауданның 1м2 – не баға орташа 29,6%- ке көтерілді.
Карли индексі тең:
Баға орташа 29,8%-ке көтерілді.
Орташа геометриялық индекс тең:
немесе 129,8%.
Баға орташа 29,8%-ке көтерілді.